مهره (Nut) چیست؟

مهره چیست:

از جمله از تجهیزات پرکاربرد و جدانشدنی از پیچ، مهره (Nut) است که انواع و کاربردهای متنوعی دارند.

جسمی حلقه‌ای شکل، گرد یا چندضلعی است که داخل سوراخش رزوه شده است. مهره‌ها یراقی کمکی برای پیچ‌ها هستند تا به واسطه آن ها پیچ‌ها سفت تر در مسیر پیچش خود بسته شوند.

مهره و پیچ اصطلاحاً با حالت مادگی و نری درون هم چفت می‌گردند.

رزوه و شیار مهره‌ها با رزوه و شیار پیچ ‌ها باید دارای تناسب خاص برای چرخش صحیح پیچ درون مهره باشد. مهره‌ ها معمولاً از جنس فولاد، آهن یا دیگر فلزات هستند اما برای پیچ‌های پلاستیکی مهره‌های پلاستیکی هم ساخته شده است.

اصلا مگه میشه از پیچ و مهره جدا از هم صحبت کرد. هر جا صحبت از پیچ باشه ، مهره هم سر و کلش پیدا میشه و این دوستی و رفاقت ، عشق و علاقه و یک پیوند نا گسستنی بین این دو رو بیش از پیش به ما نشون میده- درست مثل این تصاویر.

انواع مهره قفل شونده یا خود قفل شونده (Lock Nut)

در سیستم‌های تحت ارتعاش و نیروهای مختلف، احتمال باز شدن مهره‌های معمولی وجود دارد، در این نوع سیستم‌ها از انواع خاصی از مهره‌ها به نام مهره‌های قفل شونده یا Lock Nut استفاده باید کرد. نحوه بسته شدن این مهره‌ها به این صورت است که نیازی به فشرده شدن روی قطعات نداشته و با روش‌های مختلف اتصال مستحکمی در سیستم‌های تحت ارتعاش و نیروهای ناگهانی به وجود می‌آورند.

مهره شش‌گوش Hex nut

مهره ‌های شش‌گوش یا Hex nut یکی از پرکاربردترین مهره‌ها است که دارای شش ‌گوش و انتهای باز است و به‌سادگی در انواع پیچ محکم می‌شود. انواعی از این نوع مهره که دارای ارتفاع کمتری هستند به نام Jam خوانده می‌شوند.

مهره مربعى Square Nut

مهره مربعى (Square Nut) همان‌طور که از نام آن برمی‌آید، چهارگوش دارد. ساخت این نوع مهره به سبب سادگی استفاده از انواع ابزار برشکاری درگذشته برای ساخت قطعه مربع شکل، بسیار ساده بوده و سادگی مراحل ساخت، این مهره را نیز از پرکاربردترین مهره‌ها ساخت، اما باگذشت زمان و پیدایش روش‌های فورج (آهنگری) مهره‌های Hex (شش‌گوش) تا حدودی باعث کاهش محبوبیت این نوع مهره شدند.

ازجمله مزایای استفاده از مهره‌های مربعی می‌توان گفت:

• که با آچار به‌طور مناسب و بدون لغزش متصل شده
• و سطح وسیع آن‌ها سبب افزایش نیروی اصطکاک و کاهش احتمال لق شدن می‌شود.

مهره ماشین Machine Nut

مهره‌ های ماشین بسیار کوچک و ظریف بوده و می‌توانند از انواع Hex یا Square باشند و به همراه پیچ‌های ماشین استفاده شوند.

مهره قفل کننده K-Lock

مهره قفل کننده یا K-Lock یا Kep از انواع مهره‌ها است که برای محکم کردن اتصالات در سیستم‌های دارای ارتعاشات زیاد استفاده می‌شود. در انتهای این نوع مهره یک واشر فنرى وجود دارد که فشار مضاعفى را وارد می‌کند تا حالت قفل کنندگى در زیر مهره وجود به وجود آورده و از باز شدن آن به‌سادگی با ارتعاشات مختلف جلوگیری می‌کند.

مهره قفل شونده با اجزای نایلونی Nylon Pellet Nut

مهره‌های Nylon Pellet دارای تکه‌ های کوچک نایلونی در قسمت‌های مختلف رزوه خود هستند. این نوع مهره معمولاً یک‌بارمصرف بوده و در استفاده دوباره از آن، ممکن است مقاومت خود را ازدست‌داده باشد، همچنین میزان استحکام و قفل شوندگی آن‌ها از Nylock کمتر است.

مهره کاسه ‌نمدی  Hex Nylon Insert Lock

مهره کاسه‌ نمدی Hex Nylon Insert Lock یکی از انواع مهره‌های شش گوش است که یک قسمت پلاستیک مانند در انتهاى خود دارد تا از باز شدن آن جلوگیری کند.

مهره کاسه نمدی یا قفلی :

مهره کاسه نمدی از جنس آهن گالوانیزه بوده و در سایز های مختلف از قطر داخلی 3 میلیمتر الی 14 میلیمتر.

این نوع مهره 6 گوش بوده و توسط انواع آچار بکس، فرانسه و همچنین دسته آچار های متریک قابل باز و بسته شدن می باشد. پلاستک بکار رفته در واشر از نوع خشک بوده و یک بار مصرف است. استفاده مجدد مهره کاسه نمد دار به هیچ وجه پیشنهاد نمی گردد.

این کالا در شرایط محیطی معمولی به خاطر لایه محافظی که دار زنگ نمی زند و در صورتی که  قصد دارید از این کالا در محیط های مرطوب استفاده کنید حتما از نوع استیل که استحکام بالاتر و در برابر رطوبت مقام است استفاده کنید.

مهره کاسه نمدی نوعی مهره 6 ضلعی که بسته به کاربرد آن از جنس استیل یا آهن آبکاری ساخته شده و دارای یک رینگ تفلنی یا پلاستیک داخل رزوه می باشد. این رینگ یا واشر نصب شده در مهره باعث می شود مهره کاسه نمد پس از سفت کردند بر اثر افزایش مقدار اصطکاک بین پیچ و مهره به راحتی باز نشد. امروزه برای بالا بردن ضریب اطمینان دستگاه و تجهیزات ساخته شده از مهره های کاسه نمد دار استفاده می شود.

نکته ای که باید در این مهره در نظر داشت اینکه این نوع مهره یک بار مصرف بوده و پس از باز کردن واشر یا همان رینگ پلاستیکی داخلی آن تغییر حالت داده و کارایی اولیه نخواهد داشت لذا پیشنهاد می شود پس از نهایی کردن محصول یا دستگاه آن را به این مهره مجهز کنید تا مهره ها در لرزش و حمل و نقل باز نشود.

معایب مهره کاسه نمدی :

• این مهره ها در شرایط با دمای بالا تر از 120 درجه کاربردی نداشته و علت آن تغییر خاصیت واشر پلاستیکی می باشد.
• مهره های کاسه نمدی یک بار مصرف بوده و هر بار که باز یا بسته شود خاصیت قفل بودن آن به شدت کاهش می بابد.

مهره خروسکى یا بالدار   Wing Nut

مهره خروسکى (Wing Nut) از انواع مهره است که دارای دو عدد بازوى کوچک در قسمت بالایى است که باز و بسته کردن آن را با دست ساده کرده است.

(دو زایده ای که به روی این مهره هست باعث راحت باز و بسته شدن به حول پیچ را دارد.)

• جنس این مهره از آهن، گالوانیزه (سرد، گرم، داکرومات)، فولاد و استنلس استیل می باشد.
• این مهره کاربرد نسبتا فراوانی دارد خصوصا محلی که نیاز است باز و بسته کردن آن سریع و راحت انجام شود.
• مهره خروسکی با پیچ شش گوش و واشر تخت یکپارچه می شود .
• مهره خروسکی در صنعت پیچ و مهره بر اساس استاندارد DIN 315 معرفی می شود .

مهره خروسکی بولت(مهره خروسکی بتن)

مهره بولت یا مهره خروسکی بتن برای اتصال پشت بند با واشر سولجر یا همان واشر کاس استفاده می شود قابل ذکر است که به علت فشار زیادی که در هنگام بتن ریزی بر روی قالب فلزی وارد می شود مهره خروسکی و واشر تخت باید از کیفیت بالایی یرخوردار باشند تا بتوانند فشار حاصله از از بتن را تحمل کنند لذا توصیه می گردد که از مهره خروسکی که جنس آن از چدن نشکن (داکتیل) است استفاده شود که دارای ضریب ایمنی بالایی خواهد بود.

مهره سربسته   Cap Nut

مهره سربسته یا Cap Nut همان‌طور که از نام آن پیداست یک سر آن همانند مهره های عادی و سر دیگر آن با یک قسمت گنبدی شکل بسته است، مهره های سربسته را برای صنایع دوچرخه سازی و موتورسازی استفاده می کنند بدلیل بسته بودن یک سر آن محافظت و زیبایی خوبی را هنگام بسته شدن بر روی محصول بوجود می آورد.

استانداردهای غالب در مهره های سربسته استاندارد DIN 1587  و  DIN 985 می باشند.

مهره فلنجى یا واشر دار Flange Nut

مهره واشردار نوعی از مهره است که در زیر آن یک واشر قرار دارد که به مهره چسبیده است. یعنی بدون نیاز به واشر اضافه اتصال خوب و با کیفیتی ایجاد می کند. همچنین شیارهایی که در واشر این مهره ها وجود دارد سبب می شود که پس از بسته شدن به راحتی باز و یا شل نشوند.

این مهره ها در جنس های استیل، آهنی و فولادی در بازار وجود دارند و با استاندارد Din 6918 قابل تولید است. کاربرد این مهره ها در صنایع مختلفی از جمله خودروسازی بسیار زیاد است.

مقایسه عملکرد مهره واشردار با اتصال مهره و واشر تخت :

این انتخاب برای کاربران همواره وجود دارد که مهره واشردار را بعنوان یکی از آپشن ها در کنار انتخاب مهره و واشر تخت که کارایی نسبتا برابری را فراهم می کند در نظر داشته باشند. اما این دو نوع اتصال با وجود شباهت ها تفاوت هایی نیز دارند. یکی از مهمترین فاکتورهای تفاوت دو نوع اتصال تنش اتصال است. تنش اتصال مهره واشردار کمتر از تنش اتصال مهره و واشر تخت می باشد چرا که در آخرین مراحل اتصال مهره واشردار با مقاومت بالاتری برای گشتن و محکم شدن به سبب یک تکه بودن دارد در مقایسه با مهره ای که در آخرین دورهای اتصال با حرکت روان بر روی واشر تخت با پیشروی خود ادامه می دهد. از نظر آب بندی در اغلب موارد اتصال مهره واشردار دارای قابلیت های آب بندی بالاتری از مهره و واشر می باشد.

آبکاری مهره واشردار فولادی :

بر خلاف مهره واشردار استنلس استیل که نیازی به هیچ گونه آبکاری سطحی ندارد و بواسطه درصد بالایی از فلزات فوق فعال مانند نیکل و کروم در ساختار در مقابل زنگ زدگی و اکسید شدن محفوظ می باشد مهره واشردار فولادی و آهنی با وجود بالا بودن مقاومت و تنسایل کششی بسیار در برابر آب و رطوبت و دیگر خورنده های محیطی مانند باران های اسیدی، آب دریا و نمک ها اسید های صنعتی آسیب پذیر هستند. از این رو در صنایع اغلب از 4 نوع آبکاری برای محافظت سطحی مهره واشردار در برابر خورنده ها استفاده می کنند.

• مهره واشردار گالوانیزه سرد که اغلب برای گرید های آهنی و پایین مهره واشردار مورد استفاده قرار گرفته و با بکار گیری فلز روی صورت می پذیرد.
• مهره واشردار گالوانیزه گرم که دارای مقاومت محیطی بالایی بوده و در حمام های ویژه تا دمای 600 درجه و توسط فلز زینک مورد آبکاری قرار می گیرد.
• مهره واشردار داکرومات که در واقع دارای آبکاری الکتروپلیتینگ با فلز روی می باشد.
• مهره واشردار فسفاته که به رنگ سیاه دیده می شود و اغلب برای گرید های خشکه 8.8 و بالاتر از فولاد مورد استفاده قرار می گیرد.

در میان موارد یاد شده امروزه بیشترین کاربری و درخواست به سبب شرایط مناسب کاری که وجود دارد برای مهره واشردار داکرومات می باشد.

مهره خاردار یا مهره تى  Tee Nut

مهره خاردار يا مهره تى يا Tee Nuts نوعى از مهره است كه به دليل دارا بودن خار در قسمت بالايى مهره مى تواند در چوب ها تخته های نیوپان پلیمر ها و پلاستیک ها به راحتى خودش را نگه دارد و پيچ را در آن ببنديم البته با نام تى نيز خوانده می شود.

انواع ديگر مهره تى نيز وجود دارد كه به جاى استفاده از خار در چوب از پيچ استفاده مى شود و تحمل گشتاور بسيار بالايى نيز نسبت به نوع خاردار دارد .

نحوه اتصال مهره خاردار :

نگران نباشید استفاده از مهره‌های تی یا همان مهره خاردار بسیار ساده و شبیه به استفاده از رول پلاک می‌باشد، با این تفاوت که این مهره در سازه چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای این منظور شما در داخل محل اتصال چوبی به وسیله دریل سوراخی ایجاد کرده و با استفاده از چکش مهره را از قسمت خارها درون حفره ایجاد شده بکوبید تا سفت شود. حال در ادامه کافیست تا پیچ را درون این مهره بچرخانید و اتصال را برقرار کنید.

انواع مهره‌های تی :

این مهره ها دارای انواع مختلف به غیر از نوع خاردار آن میباشند که در روی آن ها بجای خار در چوب از پیچ استفاده شده است، که همین امر تحمل گشتاور آن را تا درصد های بسیار بالایی افزایش میدهد و نسبت به نوع خاردار آن مقاومت بسیار بالاتری دارند.

مهره چاکدار یا شیاردار  Slotted Nut

مهره چاكدار نوعى از مهره است كه در قسمت بالاى آن زائده هايى قرار داده شده است که سبب قفل شدن مهره در پیچ شده و از باز شدن آن جلوگیرى می‌کند. این مهره در انواع Slotted و Castle ساخته می‌شود، زوائد بالای مهره در نوع کستل به‌صورت دایره‌وار بر روى قسمت بالایى سر مهره قرارگرفته‌اند. بخش چاکدار این مهره چسبندگی و چفت شوندگی فوق العاده و خاصی دارد .

این مهره بیشتر در صنایع خودرویی و ماشین آلات کشاورزی کاربرد دارد.

مهره شیار تی   T-Slotted Nut

این مهره‌ها برای بستن شیارهای T طراحی‌شده‌اند، موقعیت دهی قطعات در راستای محوری که برای نگهداری زیرسری فرز، ابزارگیر، قالب‌های پرس، گیره‌ها و … نیاز است، با استفاده از این نوع مهره ممکن شده است. قطعات نصب‌شده با استفاده از این نوع مهره قابل جابجایی و تنظیم در راستای محوری هستند.

مهره کوپلینگ ( مهره عریض شش پر Coupling Nut )

مهره عریض شش پر یا مهره کوپلینگ (Coupling Nut) برای ایجاد اتصال بین دو نرگى داراى رزوه استفاده‌شده و دو قطعه را به هم متصل کند و همچنین قابلیت استفاده به‌عنوان یک کمکى در اسپیسر را نیز دارد.

استفاده از این مهره اسپیسر به این صورت است که یک سر آن را مثل یک مهره به نرگى داراى رزوه متصل کرده و سر دیگر آن را نیز به یک مادگى داراى رزوه متصل می‌کنند، مانند یک پیچ عمل کرده و به‌وسیله آن می‌توان یک ‌فاصله مناسب را در مکان‌هایی که نیاز به فاصله انداختن است ایجاد کرد، به‌عنوان‌مثال، در ربات‌ها با استفاده از این مهره اسپیسر بین دو صفحه به‌خوبی فاصله موردنیاز را ایجاد می‌کنند.

مهره چشمى  Eye Nut

مهره چشمى (Eye Nut) یک حلقه در قسمت بالایى خود دارد که با استفاده از آن قطعات را می‌توان جابه‌جا کرد.

مهره ریلى  Rail Nut

مهره ریلى می‌تواند در فضای محدود مانند گیره عمل کرده و برای استفاده در شیارها است.

مهره ریلی یکی از پرکاربردترین مهره ها در صنعت ریل سازی می باشد. شکل ظاهری مهره ریلی چهارگوش بوده و در اندازه های متفاوتی ساخته می‌شوند. از مهره ریلی  با ارتفاع بلند برای صنعت ریل سازی استفاده می‌شود.

مهره ریلی معمولا به  صورت آهنی و  خشکه یا  فولادی  که با توجه  به گرید ها و استانداردهای مختلف تولید و مورد  استفاده قرار می گیرد .

این مقاله ادامه دارد … (منتظر آپدیت آن باشید)

شهر پیچ